Ik ben hoogopgeleid. Ik heb in mijn jeugd nooit nagedacht over dat ik iets niet zou kunnen omdat daar geen geld voor is. Het was logisch dat ik naar het VWO ging. Mijn vrienden zijn grotendeels hoogopgeleid. Ik bezoek musea, lezingen, theater en de 'arthouse' cinemas (linkse hobby's genoeg!). Pas nu ik ben gaan werken begeef ik me iets minder in enkel de sferen van hoogopgeleiden, maar wel binnen een sector die niet vrij van blaam is gebleven: de media, en dan ook nog eens de publieke omroep. Hoewel ik nog niet veel verdien, behoor ik toch tot de elite.
Ik denk dat het belangrijk is om te benoemen dat er 'echte' mensen zijn die behoren tot de elite en om te kijken wat die titel en de afkeer ervoor nu eigenlijk betekend. De elite lijkt momenteel namelijk een groep te zijn waar niemand zich mee wil identificeren, maar waartoe wel degelijk een aantal mensen behoren die dat niet erkennen. In de politiek van Trump en van Wilders is men behoorlijk kritisch op de elite. Echter blijft de term 'elite' doordat niemand zich hiermee identificeert een soort van dreigend gevaar zonder echt beeld.
Maar wat betekent het nu om bij de elite te horen? Twee van de basiskenmerken die Sywert van Lienden in een lezing noemt op de Alumni Universiteits Vereniging (AUV) dag van de Universiteit van Amsterdam (UvA) zijn hoogopgeleid zijn met een bovenmodaal inkomen. Voordat hij deze basiskenmerken presenteert vraagt hij aan de zaal vol met alumni van de UvA: wie rekent zich hier tot de elite? Van de volle grote college zaal steken slechts vier mensen hun handen op. Het voelt vreemd om jezelf tot de elite te rekenen... toch zit de zaal vol hoogopgeleide pensionado's, waarvan een groot deel ook nog eens genoeg geld heeft om flinke sommen aan het universiteitsfonds te doneren. Als er een elitegroep is, zit die zeker op die dag in de collegezaal op het Roeterseiland van de UvA. Alleen wil je in de huidige politieke sfeer wil niet tot de elite worden gerekend, want die geeft niks om "dé Nederlanders" en is niet te vertrouwen.
Er is alleen een probleem met de combinatie hoogopgeleid, elite en niet te vertrouwen. Hoogopgeleid staat namelijk voor het in staat zijn tot het onderscheiden van feit van fabel, kritisch kunnen nadenken en onderzoek te ondernemen om telkens een stapje dichter bij de aard van de dingen te komen, of dit nu in de natuurkunde is of geschiedenis of rechten of maatschappelijk werk. Binnen die hoogopgeleide elite die zich op de universiteit en ook het HBO bevindt, discussieert en onderzoekt 'de elite' de wereld. Natuurlijk gebeurt dat ook buiten de elite, maar wetenschappelijke opleidingen zijn er op toegespitst en toegewezen om dit te doen. Vervolgens vertaalt de media dit onderzoek vaak naar behapbare artikelen en doet, in het beste geval, zelf ook uitgebreid onderzoek of de feiten van het wetenschappelijk onderzoek kloppen door te bellen met de verschillende partijen die daarmee te maken hebben, om zo een gedegen artikel gebaseerd op gedegen onderzoek aan de man te brengen. Hoewel dit door werkdruk en bezuinigingen misschien niet altijd meer goed kan worden gedaan, zie bijvoorbeeld een onderzoeker als Gijs Stapel, komt het grootste deel van onze meest betrouwbare kennis over de wereld wel van universiteiten, HBO's en de media. Als het vertrouwen in de onderzoeker en de boodschapper verdwijnt, waar haalt men dan de informatie vandaan?
Het feit dat ik bij de elite hoor, omdat ik een opleiding heb gedaan, en gedeeltelijk ook omdat ik uit een bepaald nest kom, betekent niet per se dat ik het beter weet dan iedereen. Het heeft er juist voor gezorgd dat ik me erg bewust ben geworden van mijn blinde vlekken door privileges die ik als witte, vrouw heb en ik weet dat ik sommige ervaringen niet of moeilijk zal kunnen begrijpen. Wel is het zo dat ik geleerd heb neppe bronnen van de echte te onderscheiden en mijn mening te onderbouwen met onderzoek, en meningen van anderen te evalueren op hun onderbouwing.
Het verdwijnende vertrouwen in expertise en wetenschap leidt tot discussies als het vaccinatiedebat, waar wetenschap wordt gezien als "ook maar een mening". Kritiek op de verbintenissen tussen de medische wereld en het bedrijfsleven (farmaceutische bedrijven) mogen uiteraard geuit worden, en het is goed om kritisch te kijken naar de zaken die je leest, maar soms slaat kritiek om in arrogantie. Want alles meegenomen, hoe Trump omgaat met feiten en complottheorieën tot websites vol met nepnieuws, ga ik de "ik weet het zelf beter" houding toch behoorlijk irritant vinden. Men slaat door in de kritiek en slaat over in algemeen wantrouwen in alle instituten. In plaats van te vertrouwen op expertise en gedegen onderzoek, lijken we steeds meer te denken dat we het zelf, op basis van toch vaak een beperkte ervaring van de wereld, beter weten dan iedereen om ons heen, zelfs als we er ons nooit eerder in verdiept hebben.
Het bestempelen van de media en de elite, de universiteit, de HBO's, de kunsten, als 'ook maar een mening', doet af aan de kennis en het onderzoek dat vaak vooraf gaat aan de mening die uit deze sectoren komt. Er is namelijk wel degelijk een verschil tussen zomaar een mening en één die komt van een kunstenaar die jarenlang onderzoek heeft gedaan naar de implicaties van Unilever op de kunstwereld, of van de wetenschapper die jarenlang baby's heeft gevolgd die gevaccineerd zijn, of de politicoloog die kritiek uit op de neoliberale samenleving na jaren van research, of de mening van de journalist over klimaatverandering die daarvoor met zowel wetenschappers als het bedrijfsleven heeft gepraat, meningen kritisch evalueert en daar een stuk over schrijft. Neem je deze meningen en stemmen weg door te zeggen dat zij niet te vertrouwen zijn, dan neem je de meningen weg die zijn gebaseerd op onderzoek en houd je slechts de schreeuwers over.
Maar wat betekent het nu om bij de elite te horen? Twee van de basiskenmerken die Sywert van Lienden in een lezing noemt op de Alumni Universiteits Vereniging (AUV) dag van de Universiteit van Amsterdam (UvA) zijn hoogopgeleid zijn met een bovenmodaal inkomen. Voordat hij deze basiskenmerken presenteert vraagt hij aan de zaal vol met alumni van de UvA: wie rekent zich hier tot de elite? Van de volle grote college zaal steken slechts vier mensen hun handen op. Het voelt vreemd om jezelf tot de elite te rekenen... toch zit de zaal vol hoogopgeleide pensionado's, waarvan een groot deel ook nog eens genoeg geld heeft om flinke sommen aan het universiteitsfonds te doneren. Als er een elitegroep is, zit die zeker op die dag in de collegezaal op het Roeterseiland van de UvA. Alleen wil je in de huidige politieke sfeer wil niet tot de elite worden gerekend, want die geeft niks om "dé Nederlanders" en is niet te vertrouwen.
Er is alleen een probleem met de combinatie hoogopgeleid, elite en niet te vertrouwen. Hoogopgeleid staat namelijk voor het in staat zijn tot het onderscheiden van feit van fabel, kritisch kunnen nadenken en onderzoek te ondernemen om telkens een stapje dichter bij de aard van de dingen te komen, of dit nu in de natuurkunde is of geschiedenis of rechten of maatschappelijk werk. Binnen die hoogopgeleide elite die zich op de universiteit en ook het HBO bevindt, discussieert en onderzoekt 'de elite' de wereld. Natuurlijk gebeurt dat ook buiten de elite, maar wetenschappelijke opleidingen zijn er op toegespitst en toegewezen om dit te doen. Vervolgens vertaalt de media dit onderzoek vaak naar behapbare artikelen en doet, in het beste geval, zelf ook uitgebreid onderzoek of de feiten van het wetenschappelijk onderzoek kloppen door te bellen met de verschillende partijen die daarmee te maken hebben, om zo een gedegen artikel gebaseerd op gedegen onderzoek aan de man te brengen. Hoewel dit door werkdruk en bezuinigingen misschien niet altijd meer goed kan worden gedaan, zie bijvoorbeeld een onderzoeker als Gijs Stapel, komt het grootste deel van onze meest betrouwbare kennis over de wereld wel van universiteiten, HBO's en de media. Als het vertrouwen in de onderzoeker en de boodschapper verdwijnt, waar haalt men dan de informatie vandaan?
Het feit dat ik bij de elite hoor, omdat ik een opleiding heb gedaan, en gedeeltelijk ook omdat ik uit een bepaald nest kom, betekent niet per se dat ik het beter weet dan iedereen. Het heeft er juist voor gezorgd dat ik me erg bewust ben geworden van mijn blinde vlekken door privileges die ik als witte, vrouw heb en ik weet dat ik sommige ervaringen niet of moeilijk zal kunnen begrijpen. Wel is het zo dat ik geleerd heb neppe bronnen van de echte te onderscheiden en mijn mening te onderbouwen met onderzoek, en meningen van anderen te evalueren op hun onderbouwing.
Het verdwijnende vertrouwen in expertise en wetenschap leidt tot discussies als het vaccinatiedebat, waar wetenschap wordt gezien als "ook maar een mening". Kritiek op de verbintenissen tussen de medische wereld en het bedrijfsleven (farmaceutische bedrijven) mogen uiteraard geuit worden, en het is goed om kritisch te kijken naar de zaken die je leest, maar soms slaat kritiek om in arrogantie. Want alles meegenomen, hoe Trump omgaat met feiten en complottheorieën tot websites vol met nepnieuws, ga ik de "ik weet het zelf beter" houding toch behoorlijk irritant vinden. Men slaat door in de kritiek en slaat over in algemeen wantrouwen in alle instituten. In plaats van te vertrouwen op expertise en gedegen onderzoek, lijken we steeds meer te denken dat we het zelf, op basis van toch vaak een beperkte ervaring van de wereld, beter weten dan iedereen om ons heen, zelfs als we er ons nooit eerder in verdiept hebben.
Het bestempelen van de media en de elite, de universiteit, de HBO's, de kunsten, als 'ook maar een mening', doet af aan de kennis en het onderzoek dat vaak vooraf gaat aan de mening die uit deze sectoren komt. Er is namelijk wel degelijk een verschil tussen zomaar een mening en één die komt van een kunstenaar die jarenlang onderzoek heeft gedaan naar de implicaties van Unilever op de kunstwereld, of van de wetenschapper die jarenlang baby's heeft gevolgd die gevaccineerd zijn, of de politicoloog die kritiek uit op de neoliberale samenleving na jaren van research, of de mening van de journalist over klimaatverandering die daarvoor met zowel wetenschappers als het bedrijfsleven heeft gepraat, meningen kritisch evalueert en daar een stuk over schrijft. Neem je deze meningen en stemmen weg door te zeggen dat zij niet te vertrouwen zijn, dan neem je de meningen weg die zijn gebaseerd op onderzoek en houd je slechts de schreeuwers over.
Geen opmerkingen :
Een reactie posten