Een ander geluid (I): Janelle Monáe

via

Beyoncé heeft het feminisme omarmd in haar muziek en daarbuiten, en de wereld stond op z'n kop. Andere populaire artiesten volgden haar in hun woorden: Katy Perry, Kesha (ja, ze heeft onlangs de $ laten vallen blijkbaar)... Feminisme is hip geworden in de muziekwereld! Wie volgen er nog, en wie waren hier al lang mee bezig? In deze nieuwe blog-serie willen we andere artiesten die een 'ander' geluid (feministisch/anti-racistisch/maatschappij-kritisch) laten horen aan onze lezers introduceren. Sommigen al vrij bekend in Nederland, anderen nog niet zo. Wij staan open voor tips!

ArchAndroid, Electric Lady, gehuld in mannenpakken, geweldige kapsels... Janelle Monáe's stage persona zet zich af tegen de stereotiepe representaties van de Amerikaanse zwarte vrouw. Alleen al de namen van haar eerste twee albums, The ArchAndroid en The Electric Lady, tonen dat zwarte vrouwen niet gelijk kunnen worden gesteld aan de barbaarse, exotische Ander. Modern, nee, futuristisch is ze. Daarom is het niet zo gek dat ze, als antwoord op de vraag of ze nou of mannen of vrouwen valt (blijkbaar brengt het dragen van pakken dit soort vragen te boven), zegt: "I only date androids".   Haar muziek - ze rapt en zingt - is net zo'n eclectische mix als zijzelf.

Dit bovenstaande nummer van haar laatste album, 'Q.U.E.E.N.' (met Erykah Badu) van The Electric Lady (2013), is een voorbeeld van de feministische insteek van Monáe's muziek. Het nummer kan enigzins worden vergeleken met Cyndi Lauper's 'Girls just want to have fun': Monáe vraagt of ze een "freak" is omdat ze gek doet, en besluit dat, "even if it makes others uncomfortable/ I will love who I am". Oké, denk je, dat is leuk, dat is best bevrijdend. Maar hebben we dat niet al meer gehoord? Ja, zeg ik dan, maar dat mag je best herhalen. 

Monáe is echter nog niet klaar; de rap waarmee ze het nummer eindigt maakt het nummer - ik kan het maar op één manier uitdrukken - echt baas. Een paar fragmenten, een korte analyse. "Are we a lost generation to our people/ Add us to equations but they never make us equal/ She who writes the movie owns the script and makes the script and the sequel/ So why ain't the steeling of our rights made illegal?" Hierin stelt Monáe het racisme in Amerika aan de kaak: een mislukte participatiemaatschappij, waarin zwarten, en vooral de zwarte vrouw, het slachtoffer is. Het einde van de rap vraagt daarom om verandering, revolutie, en bekritiseert de passiviteit van de (vrouwelijke) samenleving: "We rising up now you gotta deal you gotta cope/ Will you be electric sheep?/ Electric ladies will you sleep?/ Or will you preach?" Nou, wij preken dan wel.

Een ander sterk nummer is 'Ghetto woman', gebaseerd op haar eigen moeder. Monáe geeft haar eigen beeld van de 'ghettovrouw', "Carry on, ghetto woman/ I see you working night to morning light yet no-one cares (...) Oh ghetto woman hold on to your dreams/ and all your great philosophies/ you're the reason I believe in me, for real". Het stigma van de Afro-Amerikaanse 'welfare queen' wordt omgedraaid; in plaats van een uitzuiger, wordt ze een inspiratie.

Kortom, reden alom om achter deze android aan te gaan. Andere tips: Tightrope, met haar ontdekker Big Boi, Cold War (beiden van haar eerste album, de swingende Dance Apocalyptic, en Electric Lady, met Solange.