Een ander geluid (II): Stromae

via

Momenteel verblijf ik in IJsland, dus deze week weer een aflevering van 'Een ander geluid'. In deze blog-serie willen we andere artiesten die een ander geluid (feministisch/anti-racistisch/maatschappij-kritisch) laten horen aan onze lezers introduceren. Sommigen al vrij bekend in Nederland, anderen nog niet zo. Wij staan open voor tips!

Mag ik jouw gedachtenstromen bij het zien van de bovenstaande foto voorspellen? (a) Heé, weer een strikje, wat een nette artiesten kiest Tess steeds uit. (b) Yes, Stromae, wat een baas! Lekker lezen! (c) Nee... Ik hoor deze gast nu al maanden op de radio. Gaan we dit echt doen? Jup, echt, ook al hebben meer over hem geschreven, want (b) had helemaal gelijk, wat een baas. De Rwandese-Vlaamse zanger/rapper heeft niet alleen stijl, zoals (a) al opmerkte, maar serveert ook nog eens elektronische beats en interessante teksten. Laten we daar eens naar gaan kijken (en luisteren natuurlijk).

Het bekendste nummer van Stromae op het moment zal wel 'Papaoutai' (in het nummer uitgesproken als, papa où t'es, Papa, waar ben je) zijn, naast zijn eerste hit 'Alors on danse'. Hierin zingt hij over een jongen die is opgegroeid zonder vader, zoals Stromae zelf. Het haalt de maakbaarheid van het vaderschap aan, iets wat de videoclip van het nummer ook uitbeeld, waarin de afwezige vader wordt uitgebeeld door een Ken (van Barbie)-achtige Stromae. Het nummer brengt emotie bij de luisteraar te boven, een uitzonderlijk talent wat Stromae bezit.

Dit talent is ook te horen in het nummer Bâtard, één van mijn favorieten. Stromae bespreekt en bekritiseert hierin het categoriseren van de mens, de vragen die hij, wij, ons gesteld krijgen, en hoe deze etiketten ons verdelen: feministe, of houd je mond (ofwel 'bevrijd' ofwel onderdrukt), Vlaming of Waal? Ook neemt hij de hak op de standaardverdediging van racisten: "Ik ben geen racist, ik heb zwarte vriend, en een Arische vriend!" Door zelf half-blank, half-zwart te zijn, past Stromae zelf in geen van deze hokjes: "Ni l'un, ni l'autre/ Bâtard, t'es, tu l'étais, et tu le restes" (niet de één, niet de ander/ bastaard, ben je, was je, en zal je blijven). Of het overstijgen van deze hokjesgeest dus een zegen of een vloek is? Een positief einde krijgen we niet.

Het laatste nummer wat ik hier zal bespreken, met deze geweldige clip, van 'Tous les Mêmes' (allemaal hetzelfde). Het Vrij Nederland artikel dat ik al hierboven al had gelinkt schrijft over Stromae: "Stromae is geen politiek commentator zoals de eerste rappers van de jaren tachtig dat waren, hij beschouwt de maatschappij niet van een afstandje. In plaats daarvan legt hij (...) de nadruk helemaal op het individu." Hoewel ik het er mee eens ben dat Stromae het verhaal vertelt van uit één individu, denk ik dat we de grotere kritiek die Stromae op de maatschappij levert niet hierdoor niet moeten wegwuiven. In de bovenstaande clip, waarin de dialoog tussen een (macho) man en zijn vriendin die Stromae zingt goed tot zijn recht komt door een stoere drag/genderbending performance van de artiest, is dat goed te zien; man en vrouw staan aan het einde van de clip tegenover elkaar door een verschil in wereldbeelden. De tekst die de man zingt is macho, neemt de gevoelens van zijn vriendin niet in overweging. De vrouw is teleurgesteld: jullie zijn allemaal hetzelfde, zegt ze, en we hebben er genoeg van. Een oplossing voor het probleem, dat niet een individueel probleem is, maar een maatschappelijke, geeft Stromae niet; slim is het wel.

P.S.: mijn middelbare school Frans is er duidelijk op achteruit gegaan (het is bij lange na niet zo goed als dat van Humberto Tan in dit interview met Stromae); ik heb websites die zijn songteksten vertalen gebruikt.