Alsof je een machteloze toekijker bent: 12 Years a Slave

Een Academy Award voor beste film, een Academy Ward voor Beste Screenplay en een Acadamy Award voor Lupita Nyong'o. Of je iets om de Oscars geeft of niet, de meeste mensen zijn het erover eens dat 12 Years a Slave een goede film is. Niet alleen het acteerwerk van Lupita Nyong'o is sterk in deze film. Ook Chiwetel Ejiofor, die de hoofdrol als Solomon Northup vervult, zet een personage neer dat vele lagen kent. De blik in zijn ogen als hij na twaalf jaar weer voor zijn voordeur staat, laat niet alleen blijdschap zien, maar ook de trauma en de ervaringen die alles hebben veranderd en alles zullen blijven veranderen.

Dit zijn echter de meer bekende jubelende opmerkingen die voor 12 Years a Slave worden gemaakt. Waar ik hier op wil focussen, is hoe de film dicht op de huid gaat zitten. Dit is een gevoel dat bij mij werd opgewekt op vele momenten in de film. Een van de scenes waarbij dit het naarste was, was de scene waarin Solomon nog net op het puntje van zijn tenen kan staan, terwijl hij aan een strop hangt. Het beeld van de prachtige boom en de hutjes met de slaven op de achtergrond die rondlopen terwijl ze Solomon's aanwezigheid proberen te negeren, staat in contrast met het intens akelige beeld van Solomon. Doordat dit beeld heel lang voortduurt zonder een enkele verandering van cameraperspectief, voel je de tijd en daardoor de strop om Solomon's nek. Je hebt geen idee hoe lang hij en jij dit nog moeten verduren.

In andere scenes zoals de korte clips aan het begin van de film, die later in de film weer terugkomen, zien we de camera bewegen door het suikerriet (zie ook de afbeelding), alsof we door de ogen van iemand anders door het suikerriet lopen waar we uiteindelijk Solomon aantreffen. Dit antropomorfisch gebruik van de camera komt nog vaker voor in de film, die je laten voelen alsof je een toeschouwer bent in 12 Years a Slave in plaats van een afstandelijke kijker. Dit plaatst je midden in het verhaal en maakt je als kijker net zo machteloos in de situatie als Solomon is in de zijne. Je zit gevangen in de blik van de camera, de blik van de ander, en het is onmogelijk daaruit te ontsnappen. Je hebt geen controle over je lichaam en wat deze doet, want de blik van de camera bepaalt elke actie. De camera wordt daardoor voor de kijker de blik van de plantagebeheerder op de kijker zelf, een constante controle over je doen en laten. De film zet je in de schoenen van Solomon en confronteert je tegelijkertijd met het feit dat je niet kunt ingrijpen in deze wereld. Ik denk dat dat is wat deze film zo sterk maakt.